Je boodschap krijgt waarde door de juiste omgeving
Lady in black-and-blue or gold-and-white dress
Een foto heeft en felle discussies discussies tot gevolg gehad. De één zag een blauw-zwarte jurk, de ander hield vol dat de jurk wit met goud was. Men kwam er niet uit. Terwijl je toch de kleuren gewoon kunt ‘prikken’, d.w.z. je meet pixels en de kleuropbouw staat vast.
Het probleem zit hem natuurlijk in je brein. Hoe interpreteer je die kleur? Dat doe je onbewust: in een donkere omgeving corrigeer je onbewust de kleuren. Waar dat precies gebeurt is nog onderwerp van discussie. Er zit intelligentie in je ogen, die helpen om dingen als ruis en irrelevante informatie weg te filteren. De oogzenuw doet ook meer dan alleen maar doorgeven van prikkels en wat er in je hersenen kan gebeuren is onbegrensd.
Op allerlei manieren hebben mensen geprobeerd om hun gelijk aan te tonen: door foto’s te bewerken, om te kleuren, naast elkaar te zetten – niets hielp.
Het is ook moeilijk. Je wil enerzijds laten zien dat de kleur anders is toch moeten mensen zien dat het dezelfde kleur is.
Wat is het nou?
Kleuren beoordelen is een apart vak. Bij drukwerk beoordeel je kleuren op kleurproeven uit een gecalibreerde printer, liefst op productiepapier of geprint met een papiersimulatieprofiel. En die proef bekijk je altijd onder een gestandaardiseerde kleurtemperatuur (daarvoor heb je speciale lichtbakken).
Wit/blauw
Er zit geen wit in de foto. De jurk is onmiskenbaar blauw. Waarom zien we wit? Wit is de kleur die het meeste licht reflecteert. Het is dus ook de ‘kleur’ die meest het beïnvloed wordt door de omgevingskleur. Zonder te weten hoe het wit belicht is, kun je niet zien of het wit is. Op een foto zonder context heeft je brein geen houvast. Waarom de een wit interpreteert (in schemering, beschenen door wat blauwig licht) en de ander blauw (helder belicht) is de vraag. Psychologische verklaringen te over.
Goud/zwart
Hoe kan goud lijken op zwart? Hier gebeurt iets vergelijkbaars als met het wit en blauw. Het zwart is makkelijk te verklaren: als je het licht uitdoet, zijn alle kleuren zwart. Maar wat maakt goud goud?
Ik heb vaak de vraag gehad om te laten zien dat dingen “zilver” of “goud” waren. Ik heb ooit een opdracht afgewezen: de vraag of ik een vrijstaand product “spiegelend” kon maken. Bij een vrijstaand product is de omgeving weggeknipt dus ziet er een weerspiegeling van iets er raar uit. Met zilver en goud kun je nog iets doen met kleurverlopen over een neutrale of gele/geel-oranje ondergrond. Met een spiegel kun je alleen laten zien wat erin weerspiegelt – maar dat was niet de bedoeling. Ik kon de klant er niet van overtuigen.
Goud is gelig maar het meest kenmerkende van goudkleur zijn de schaduwwerking op het materiaal, de kleurverlopen van wit/lichtgeel naar donker oker en zelfs zwart en natuurlijk de glimmers, de oplichtende weerspiegelingen.
Als de foto donker wordt, gaat ons hoofd rekenen om toch te herkennen waar we naar kijken. In het plaatje worden lichtbronnen teruggeschroefd. Ons brein gaat toch een indruk te genereren van hoe het onderwerp er uitziet.
In het donkere plaatje kunnen de lichte banen op de jurk eigenlijk alleen zo goed zichtbaar blijven als we met wit te maken hebben. Dat moet dus wel wit zijn, als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de huid en het gebrek aan contrast in de omgeving. Dan moeten we vooral blauw wegdenken, maar ook wat rood en zwart “wegdenken”. Doen we dat ook met ‘de donkere banen in de jurk, dan blijft daar in ons hoofd een gelige gloed over. Een paar highlights en de onwerkelijke schaduwwerking die daardoor ontstaat hinten naar de weerspiegeling van goud.
